Lekić: Bar je grad kriminala i uništene ekonomije

Da li se i na koji način mogu popraviti, ili makar ublažiti, katastrofalne posljedice nestručnih, pljačkaških privatizacija nekada najuspješnijih barskih preduzeća – posebno Luke Bar, “Prekookeanske plovidbe”? Na ova pitanja pokušali su da odgovore učesnici u raspravi na tribini koju je DEMOS organizovao u subotu, 31. marta, u Dvorcu kralja Nikole.

Uvodne napomene saopštio je Savo Vujošević, odbornik DEMOS-a u Skupštini opštine Bar, koji godinama, skoro na svakoj sjednici, parlamentu bezuspješno za raspravu predlaže ove teme.

Bezuspješno, zato što vladajuća većina ne pomišlja da podrži ove dopune dnevnog reda, ma koliko važne bile, jer bi joj ugrozile papagajski ponavljanu priču o uspjesima i blagostanju.

Vujošević je podsjetio da je krajem 80-ih i početkom 90-ih godina, u vrijeme tranzicije, trebalo da se identifikuje kako su preduzeća, obuhvaćena tranzicijom, došla do kapitala kojim raspolažu.

Međutim, ta zakonska obaveza nije ispoštovana. Značajan investitor u infrastrukturu Luke Bar, Slobodne carinske zone, Marine i drugih preduzeća bila je Opština Bar, koja je Komisiji za identifikaciju kapitala predala svu dokumentaciju koju je imala, kako bi se ustanovila visina uloženog opštinskog kapitala.

Tada je, po kompletnoj procjeni koja je urađena u skladu sa zakonskim propisima, utvrđeno da u ukupnoj vrijednosti Luke Bar opštinska ulaganja iznose 26 odsto. To je imovina koja danas obuhvata Morsko dobro. Međutim, opštinska ulaganja samo u imovinu Luke Bar iznose 27,7%, dok su ulaganja u Slobodnu carinsku zonu 80 procenata. Što se Marine tiče, Komisija je konstatovala da su opštinska ulaganja iznad procjenjene vrijednosti.

Sve to daje dovoljno razloga da se Opština pita i da bude adekvatno zastupljena u vlasničkoj strukturi. Dakle, moglo bi se zaključiti da je privatizacija ovih preduzeća nezakonita, jer se nije mogla sprovesti bez učešća Opštine Bar.

„Postupajući na ovakav način, državni organi i pojedinci u njima onemogućili su da se sprovede zakonita privatizacija i nanijeli ogromnu štetu i Barskoj opštini i njenim građanima“.

Jedan jedini put odbornici opštinskog parlamenta su bili jedinstveni kad su, na sjednici krajem 2016.godine, svojim glasovima blokirali prevatizaciju Luke Bar: „SO Bar smatra da je cjelishodno da se postupak prodaje državnog kapitala, odnosno akcija u vlasništvu Države Crne Gore, i davanje na upravljanje AD Luka Bar, zaustavi do završetka infrastrukturnih projekata koji su u funkciji poslovanja Luke Bar, prije svega planiranih projekata rekonstrukcije željaznice i izgradnje autoputa, kao i do donošenja Plana razvoja CG, Prostornog plana posebne namjene, Strateškog plana razvoja Opštine Bar i Prostornog urbanističkog plana Opštine“.

O Luci je mnogo i često pričano i pisano, raspravljano u Skupštini Opštine. Za razliku od Luke, potpuna propast barskog privrednog giganta, „Prekookeanske plovidbe“, na žalost nije imala takav tretman.

O kolikim promašajima i štetama se radi na tribini je govorio Momir Čolović, upravitelj stroja u penziji, koji je o privatizaciji i gašenju pomorske privredeu Crnoj Gori napisao više knjiga.

Vaučerizacijom i uništenjem „Prekookeanske plovidbe“ i kotorske „Jugookeanije“ nestali su brodovi – 46 „fabrika“ koje su uspješno poslovale na međunarodnom tržištu i donosile Crnoj Gori ogromni prihod, po nekim procjenama u visini prihoda od turizma- istakao je Čolović.

On tvrdi da je vlast širila laž da je flota nestala u sankcijama: „Brodovi su popravljeni i plovili su od 1997. do 2002.godine. Takozvana revitalizacija, koja jede budžet države, upropastila ja „Prekookeansku plovidbu“. Uzimani su krediti, popravljani brodovi, a onda prodavani duplo jeftinije.

To je odgovornost Mila Đukanovića i Filipa Vujanovića, za vrijeme čijih mandata je likvidirana crnogorska flota, što je bio i kraj pomosrske struke u Crnoj Gori.“ Nisu izgubljeni samo brodovi, već i stručni pomorci, nekretnine, poslovni prostori, predstaništva, marina...za proteklih 28 godine napravljene su milijarde štete, istakao je upravitelj Čolović i zahvalio DEMOS-u, „prvoj stranci koja je dalašansu pomorcima i posvetila pažnju propasti crnogorske flote“.

O prilikama u „Port of Adria“ – nekadašnjem kontejnerskom terminalu koji je bio dio Luke Bar – govorio je Luka Klisić, predsjednik sindikalne organizacije koja djeluje u sklopu Unije slobodnih sindikata: „Slažem se sa prethodnikom da ni jedna ozbiljna i odgovorna vlast ne bi strancima prodavala objekte od strateškog interesa, koji mogu da donesu ogromnu zaradu.

A naša vlast je polovinu svega što je pripadalo Luci, prodala Turcima, ili nekome ko stoji iza njih, za samo osam miliona!!! Kad se to dogodilo, 2013/14. godine, u „Port of Adria“ je bilo 13oo, a u Luci je ostalo 300 radnika. Sada je obrnuto. U Portu je broj sveden na 300, a u Luci povećan za 1000 novih glasača“!

Klisić je, pored ostalog, rekao da su predstavnici Vlade obećali da će biti poštovan kolektivni ugovor. Međutim on se primjenjuje selektivno, kako odgovara novom vlasniku, a nije urađena ni obavezna sistematizacija radnih mjesta.

Od Savjeta za privatizaciju, kojim je predsjedavao Milo Đukanović, traženo je da se Ugovor raskine, a tadašnji ministar pomorstva Ivan Brajović zadužen je za „otklanjanje nepravilnosti“. Sve što su zaposleni dobili od ministra bila je poruka da ugovor moraju da poštuju.

Predstavnik sindikata na tribini je govorio o veoma lošim prilikama u „Portu of Adria“. Istakao je da radnici tužbama pokušavaju da ostvare svoja prava i uglavnom dobijaju negativne odgovore, pa moraju sami da plaćaju sudske troškove. Tražili su prijem kod nadležnih u Republici, ali ga nisu dobili, dok predstavnici Uprave Porta bivaju primani kad god i gdje god im zatreba.

„Tražene su rupe u zakonu kad su ljudi proglašavani za tehnološki višak, oni koji su bili spremni da potpišu da više ništa neće tražiti, dobijali su tri puta više novca nego kolege koje nisu potpisale.

Na poslu je haos, ljudi se svaki čas prebacuju na radna mjesta za koja nisu stručni, rade po dvije-tri smjene, povrjeđuju se na poslu... Više puta smo se bezuspješno obraćali inspekciji koja je propust našla tek posljednji put, kad su otkrili da ljudi rade bez „papira“ o sistematizaciji...“

„Ovo nije promocija DEMOS-a, već nastojanje da javnim dijalogom pokažemo da država nije pravna /što, uostalom, piše u svim izvještajima Evropske Unije/, da je aktuelni ekonomski koncept neodrživ, da se prikriva činjenica da nema proizvodnje!

Trenutno u Crnoj Gori ima 180 hiljada zaposlenih, od toga 50 hiljada u administraciji, imamo 127 hiljada penzionera i 40 hiljada nezaposlenih! Dug iz 2006-te povećan je četiri puta.

Tada je bilo 700 hiljada, a sada su dvije milijarde i 700 hiljada! Zaduženje je dostiglo 70% BDP. Zavrteo se začarani krug jer se podižu krediti da bi se plaćale kamate“ - istakao je predsjednik DEMOS-a Miodrag Lekić i dodao: „Stvara se privid da je sve u redu, a sve se bazira na zaduženjima, kojima se prikrivaju ogromni deficiti...

Da stvar bude još gora, opštine imitiraju državu i one se zadužuju. Tako se stvara opšta konfuzija...A ekonomija je najbitnija! Krah pogrešne ideologije može da se popravi, ali sa ekonomskim krahomtaj proces je mnogo teži“.

Lekić je podsjetio da je Bar, pored Podgorice i Nikšića, nekada imao najjaču ekonomiju. Na žalost, ovaj grad nije izolovano ostrvo i nije ga mogla zaobići opšta propast ekonomije, kriminal, neodgovornost, tajkunizacija....Postavljajući kamen temeljac Luke, Kralj Nikola je grad okrenuo moru.

Luka postaje velika u vrijeme socijalizma, kad je u nju ulagala cijela Jugoslavija, a sada je Luka simbol opšteg propadanja:“Društvo skorojevića, lopova i neznalica saopštava primitivne manipulacije. Sve to ima i širi i opasniji kontekst.

Crna Gora postaje zona prodatih resursa, strana teritorija! Ako Luka bude prodata, u nju neće moći da se uđe, kao što ne može da se uđe na Sveti Stefan! Pored ekonomskog kraha, brutalne rasprodaje, trebalo bi obratiti pažnju i na geopolitički aspekt.

Ko zna sa kakvim motivima dolaze kupci? Vlast koja je sve rasprodala, građanima šalje poruku da su nesposobni i da zbog toga sve navrijednije mora da se proda strancima. To je vrhunac cinizma“!

Mada do sada nisu odgovarali, odgovorni bi trebalo da se pripaze – rekao je Lekić i dodao: „Pred prošle izbore, na promociji pred barskim poltronima gost Filipa Vujanovića bio je Svetozar Marović.

Sjećate se onoga: Ko nije prvi on je drugi... A sad je Marović u bjekstvu i priznaoje da je vođa kriminalne grupe...Neka se pripaze i neka se ne uzdaju u negativnu tradiciju. Neka se ne nadaju da zbog toga što nije niko odgovarao, neće ni oni“!

Svoje izlaganje predsjednik DEMOS-a je završio ocjenom da je možda „posljednja šansa da građani nađuizgubljenu, ili nikad postojeću hrabrost, da spriječe da se propastnastavi“.

Ili, kako je rekao jedan od učesnika, propast će biti zaustavljena kad građani shvate da priča o urušavanju privrede nije politika, nego njihov život i budućnost njihove djece. I kad sala bude prepuna, nezavisno od toga ko organizuje skup, jer će učestvovati ljudi koji se neće bojati da dođu i kažu šta misle.

(Izvor: Demos)