Budimpešta postavlja granice Briselu, a Podgorica sebi
U trenutku kada Evropska unija nastoji dodatno pooštriti sankcije protiv Rusije, Mađarska se odlučno suprotstavlja mjerama koje bi, kako tvrdi, direktno ugrozile njene nacionalne interese.
Za razliku od većine članica EU, Budimpešta jasno daje prednost ekonomskom pragmatizmu u odnosu na političku simboliku.
Mađarska i Slovačka su početkom jula blokirale usvajanje 18. paketa sankcija Evropske unije protiv Rusije, koji je predviđao zabranu uvoza ruskog gasa i nafte, kao i nove restrikcije u oblasti brodarstva i visoke tehnologije. Obje zemlje izrazile su zabrinutost zbog zavisnosti od ruskih energenata i mogućih posljedica po sopstvenu privredu.
Mađarska je već prethodno obezbijedila izuzeća iz postojećeg režima sankcija, uključujući dozvolu za nastavak uvoza ruske sirove nafte putem naftovoda „Družba“, kao i pravo da se nuklearna energija izuzme iz sankcionisanja. Dogovori sa ruskom državnom kompanijom „Rosatom“ o izgradnji novih reaktora u okviru nuklearne elektrane „Paks II“ ostaju netaknuti. Premijer Viktor Orban i ministar spoljnih poslova Peter Sijarto više puta su javno poručili da su energenti „crvena linija“ preko koje Mađarska neće preći.
Pored energetskih interesa, Budimpešta je jasno demonstrirala politički uticaj kada je u martu ove godine blokirala jednoglasno produženje važećih sankcija protiv Rusije, sve dok se sa liste ne ukloni grupa pojedinaca za koje, kako je tvrdila, ne postoje legitimni razlozi za dalje sankcionisanje.
Kompromis je na kraju postignut. Evropska unija pristala je da ukloni četiri ruska državljanina sa crne liste, čime je deblokirana odluka o produženju sankcija prema više od 2.400 fizičkih i pravnih lica.
Među imenima koje je Mađarska uslovila da budu izbrisana našli su se Gulbahor Ismailova, sestra uzbečko-ruskog oligarha Ališera Usmanova, koju je Budimpešta branila tvrdnjom da nema direktne veze sa ruskom politikom, niti osnov za političko sankcionisanje. Vladimir Raševski, bivši izvršni direktor kompanije „EuroChem“, za kojeg je Sud pravde Evropske unije već donio presudu da ne postoji pravni osnov za dalju zabranu. Vjačeslav Moše Kantor, vlasnik kompanije „Acron“ i prominentna ličnost u evropskoj jevrejskoj zajednici, za kojeg je Mađarska tvrdila da nije politički akter, niti ima veze sa ratnim operacijama. Mihail Degtjarev, ruski ministar sporta i bivši guverner Habarovskog kraja, za kojeg su mađarske vlasti isticale da nije imao uticaja na odluke Kremlja niti bilo kakvu ulogu u agresiji na Ukrajinu.
Budimpešta, prema riječima Viktora Orbana, nije spremna da žrtvuje vlastitu ekonomiju zarad, kako je rekao, „geopolitičkih eksperimenata koji ne donose rezultate“. Ukidanje sankcija navedenim pojedincima tako nije predstavljalo znak slabosti, već poruku da male članice Unije još uvijek mogu zaštititi sopstvene interese, ako su spremne da ih brane bez kolebljivosti.
Za razliku od Mađarske, Crna Gora je u potpunosti uskladila svoju spoljnu politiku sa EU, podržavajući sve pakete sankcija protiv Rusije. Međutim, ova principijelnost imala je visoku ekonomsku cijenu.
Prije sankcija, Crna Gora je bilježila preko 400.000 dolazaka ruskih turista godišnje, sa prosječnom potrošnjom od oko 1.000 evra po osobi. Nakon uvođenja sankcija, broj ruskih turista je značajno opao, što je dovelo do gubitka od preko 100 miliona evra u sektoru turizma u periodu od 2022. do 2024. godine.
Kompanija "Plantaže" je prije sankcija izvozila milione litara vina godišnje u Rusiju i tržišta pod ruskim uticajem, sa vrijednošću izvoza do tri miliona evra godišnje. Nakon uvođenja sankcija, izvoz je praktično prekinut, što je dovelo do gubitka od preko 20 miliona evra.
Zatvaranjem direktnih avio-linija sa Rusijom, crnogorski aerodromi su izgubili značajan prihod, procjenjen na oko 20 miliona evra.
Znatno manje turista
Ministarka turizma Simonida Kordić sastala se nedavno sa ambasadorom Rusije u Crnoj Gori Aleksandrom Petrovičem Lukašikom, a na sastanku je konstatovano da su ruski turisti u Crnoj Gori i dalje prisutni, iako je primjetan izuzetan pad zbog geopolitičkih dešavanja.
Kordić je kazala da Crna Gora iskreno želi postizanje dugoročnog mira i stabilnosti i navela da prioritet države ostaje učlanjenje u Evropsku uniju do kraja 2028. godine.
Podsjetila je da je Crna Gora preuzela predsjedavanje Komisijom za Evropu pri Ujedinjenim nacijama u okviru Svjetske turističke organizacije, što „predstavlja jedan od mogućih okvira za buduću saradnju“.
"Tokom razgovora bilo je riječi i o migracionim tokovima državljana Rusije i Ukrajine u Crnu Goru, koji su u našem sistemu evidentirani kao turisti" – navedeno je u saopštenju.
Kordić je naglasila da je važno precizno detektovati ovaj fenomen da bi obezbijedili tačne podatke o broju turista, što će omogućiti pravovremenu reakciju, ali i pojačati promociju i unapređenje međusobnih odnosa.
Ambasador je ukazao da turizam, pored sporta, kulture i obrazovanja, predstavlja jednu od ključnih oblasti u kojima dvije zemlje mogu više sarađivati.
Procjenjuje se da je Crna Gora pretrpjela direktne gubitke od oko 175 miliona evra u periodu od 2022. do 2024. godine zbog sankcija Rusiji.
