PIŠE: Jovan Plamenac
Crnogorski komunisti u demokratskom dresu ovih dana intenzivno manifestuju svoju staru naviku, štoviše stečeno pravo, da biju svezanog. U izjavama dvojice vladika uočili su opasnost za svoju brutalnom silom uspostavljenu partijsku istinu i sunuli su kao stršljeni kojima je povrijeđeno gnijezdo
Počelo je tako što je 3. maja arhiepiskop cetinjski i mitropolit crnogorsko-primorski Joanikije u besjedi prilikom bogosluženja kojim je načalstvovao u novoj crkvi Preobraženja Gospodnjeg u selu Razboj kod Srpca, u Lijevče Polju u Republici Srpskoj, pomenuvši Trinaestojulski ustanak crnogorskog naroda, rekao: „…glavne ličnosti tog ustanka su bili ljudi koje danas ovdje pominjemo. Naravno, oficiri kraljevske Jugoslovenske vojske u otadžbini, a istaknuta ličnost među njima po svome junaštvu i po nepobjedivom karakteru bio je Pavle Đurišić koga pominjemo kao prvog…“
U strahu od komunista, čije zločine je crnogorski narod već bio okusio, u maju 1945. godine mitropolit Joanikije Lipovac se sa više desetina sveštenika, narodom i pripadnicima Jugoslovenske vojske u otadžbini u zbjegu uputio ka Sloveniji. Namjeravali su da se predaju engleskoj vojsci u Austriji. Prema svjedočenjima, mitropolit Joanikije je upravo u Razboju odslužio svoju posljednju Liturgiju. Njega su komunisti uhvatili u Sloveniji i, bez suđenja, ubili u Bukulji, kod Aranđelovca, 17. juna 1945. godine. Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve kanonizovao ga je 1999. godine i upisao u Diptih svetih kao Svetog sveštenomučenika Joanikija Crnogorskog.
Liturgija u Razboju 3. juna odslužena je u sklopu obilježavanja osamdesete godišnjice stradanja crnogorskog naroda u zbjegu. Prethodnog dana, 2. juna, mitropolit Joanikije odslužio je Liturgiju i pomen žrtvama rata u zapadnoj Slavoniji 1991-1995. u hramu Svetog velikomučenika Dimitrija u Okučanima i na brdu Šibovi iznad Banjaluke pomen vojnicima Jugoslovenske vojske u Otadžbini, uglavnom iz Crne Gore i Hercegovine, koje su, nakon što su ih zarobili, pobili komunisti.
U Nedjelju Svih svetih, 15. juna, arhiepiskop cetinjski i mitropolit crnogorsko-primorski Joanikije, uz sasluženje mitropolita budimljansko-nikšićkog Metodija i episkopâ pakračko-slavonskog Jovana i buenosajreskog i južno-centralnoameričkog i administratora Mitropolije zagrebačko-ljubljanske Kirila, odslužio je Liturgiju u hramu Svetih Kirila i Metodija u Ljubljani. Ovom liturgijskom sabranju prisustvovali su predsjednik Skupštine Crne Gore Andrija Mandić, potpredsjednik Vlade Crne Gore Budimir Aleksić, ministar Slaven Radunović, Dejan Đurović i još nekoliko poslanika Skupštine Crne Gore, slovenački zvaničnici, potomci ubijenih… Liturgiju je prenosio Prvi program Televizije Slovenija.
Nakon Liturgije, u Parku sjećanja u Kamniškoj Bistrici, ispred Spomen-kapele posvećene sveštenomučeniku Joanikiju i sa njim postradalim sveštenomučenicima i mučenicima, četvorica episkopa odslužili su parastos.
Prethodnog dana, u subotu 14. juna, u prepunoj sali ovdašnjeg parohijskog doma predstavljene su dvije tek objavljene knjige: zbornik tekstova sa naučnog skupa „Stradalni put – od Vezirovog do Zidanog mosta“ koji je izdala Mitropolija crnogorsko-primorska i „Kainovski zločin – od Vezirovog do Zidanog mosta“ protojereja-stavrofora Velibora Džomića koju je izdala Crkvena opština Ljubljana. Naučnim skupom „Stradalni put – od Vezirovog do Zidanog mosta“ koji je održan u Podgorici 10. decembra 2024. godine u stvari je i započeto obilježavanje osamdesete godišnjice stradanja crnogorskog naroda od komunista u proljeće 1945. godine.
Udruženje „Otkrićemo istinu – Dušan Niklanović“ iz Budve, sa protojejem Predragom Šćepanovićem, svake godine organizuje odlazak u Kamnišku Bistricu, gdje je samo u jednoj od više grobnica zatrpano oko 3.500 komunističkih žrtava koje su u zbijegu iz Crne Gore pokušali da spas nađu kod engleske vojske u Austriji. Jedan dio njih dokopao se Austrije, ali Englezi su ih vratili dželatima. Udruženje je ovdje podiglo spomen-kapelu posvećenu Svetom sveštenomučeniku Joanikiju Crnogorskom i sa njim postradalim sveštenomučenicima i mučenicima, koju su 13. juna 2015. godine osveštali mitropolit Amfilohije i tadašnji miropolit zagrebačko-ljubljanski, sadašnji patrijarh srpski, Porfirije.
Prvi parastos u Kamniškoj Bistrici odslužili su 2006. godine mitropolit Amfilohije i tada episkop budimljansko-nikšićki Joanikije.
Udruženje „Otkrićemo istinu – Dušan Niklanović“ do danas je sabralo 5.224 imena ubijenih u crnogorskom zbjegu 1945. godine, dok su Tadija Bošković i Miloš Vojinović došli do oko 12.000 imena koja su objavili u knjizi „Odstupnica – zli plodovi titoističkog bratoubilaštva“.
Provale gnjeva
Besjeda mitropolita Joanikija u Razboju 3. maja u kojoj je pomenuo Pavla Đurišića u Crnoj Gori je izazvala provalu gnjeva: u mejnstrim medijima, nevladinim organizacijama, političkim partijama… Nedjelju dana potom, 20. maja, direktorice Akcije za ljudska prava, Centra za ženska prava, Centra za građansko obrazovanje i Centra za demokratiju i ljudska prava: Tea Gorjanc Prelević, Maja Raičević, Daliborka Uljarević i Nevenka Vuksanović podnijele su tužbu protiv mitropolita Joanikija. Pridružili su im se izvršni direktor Antifašista Cetinja Filip Kuzman, Milica Kovačević iz Centra za demokratsku tranziciju i predsjednik Udruženja profesora istorije Miloš Vuksanović. Tužilaštvo je ocijenilo da u Mitropolitovoj besjedi nema elemenata krivičnog djela.
Novi pljusak ove crnogorske varijante antifašizma grunuo je nakon besjede arhiepiskopa i mitropolita budimljansko-nikšićkog Metodija u manastiru Podmalinsko na Zadušnice, 7. juna. On je nakon Liturgiji odslužio parastos ubijenim pripadnicima Prve i Druge durmitorske četničke brigade, te generalu Dragoljubu Mihailoviću i drugim postradalim pripadnicima Jugoslovenske vojske u otadžbini.
Iz Mitropolitove poduže besjede targetirane su, i obrađene, njegove riječi da od Drugog svjetskog rata „caruje ta titoističko-ustaška koalicija koja gazi i ubija i najveći genocid pravi nad srpskim narodom“ i da su Dragoljub Mihailović, Pavle Đurišić i drugi sa njima „prvi gerilci u porobljenoj Evropi. Prvi je Dragoljub protiv fašista i nacista ustao, poslije su lažima zapretane sve te istine o njima i njihovom životu, podvigu, njihovoj tragediji, drami kroz koju su prolazili, a zajedno s njima cjelokupni naš narod.“ U Višem državnom tužilaštvu u Bijelom Polju formiran je predmet povodom ovih javno izrečenih riječi mitropolita Metodija.
Raskošni zločin
Stavovi mitropolitâ Joanikija i Metodija o mladom školovanom oficiru Pavlu Đurišiću, koji je početkom invazije naci-fašističke koalicije na Jugoslaviju u aprilu 1941. godine unaprijeđen u čin kapetana prve klase, i uopšte Jugoslovenskoj vojsci u otadžbini pod vođstvom đenerala Dragoljuba Mihailovića, na organizam crnogorskog komunističkog ideološkog nasljeđa bili su kao da su dotakli leglo stršljena. Upravo kao i svojevremno stavovi mitropolita Amfilohija kada je Crnom Gorom služio opijela i parastose nad mnogim jamama u koje su komunisti pobacali svoje žrtve, svoje sunarodnike, ne rijetko i rođake, koje su označili svojim ideološkim protivnicima.
Komunisti, uglavnom mladi ljudi nadojeni bogobornom ideologijom, uvjereni u svoju viziju boljeg društva, ubijali su uz prijeka suđenja, koja su u stvari bila sastavni dio egzekucija, njihov uvodni dio, ili pak i bez tog bespotrebnog truda. Kasnije, kada su malo sazreli, ove zločine označili su kao „lijeve greške“. Prema njima su se ponijeli kao prema greškicama nestašne mladosti, svoje mladosti, i za njih niko nije odgovarao. Time što su rekli da su to bile „lijeve greške“ skinuli su sa sebe odgovornost. Vjerovatno su mislili i da su na taj način oprali svoju savjest.
Ubijali su tokom čitavog rata, osobito raskošno nedugo po njegovom početku i neposredno pred i nakon njegovog završetka.
Nakon što su Njemci raskinuli sporazum o nenapadanju koji su potpisali sa Sovjetima 23. avgusta 1939. godine u Moskvi (Molotov – Ribentrop pakt), tako što su 22. juna 1941. godine započeli napad na Sovjetski Savez, operaciju Barbarosa, najveću kopnenu invaziju u istoriji čovječanstva, i ‘tićima boljševika u Jugoslaviji Hitlerovi nacisti prestali su biti prijatelji. Međutim, već nakon nekoliko mjeseci, Komunistička partija Jugoslavije i njeno crnogorsko rukovodstvo procjenjuju da rat neće dugo trajati i prihvataju doktrinu da je kucnuo čas obračuna sa unutrašnjim, klasnim neprijateljem, da je došao pogodan trenutak da uđu u borbu za vlast i da se ne treba iscrpljivati u borbi sa okupatorom.
Crnogorski komunisti su obračun sa „klasnim neprijateljem“ započeli u decembru 1941. godine. Svojim neprijateljima, i samim tim legitimnim žrtvama, označili su ugledne ljude: plemenske prvake, sveštenike, trgovce, viđene domaćine… koje su proglasili „izdajnicima“, „kulacima“, „neprijateljima revolucije“. Tako su komunisti u Crnoj Gori postali daleko suroviji neprijatelj svog naroda nego što je to bio italijanski okupator i većina sveštenika, pa i mitropolit Joanikije, okrenula se nacionalističkim snagama koje su, pred komunističkim zločinima, radi opstanka naroda, kako fizičkog tako i duhovnog, spas potražili kod Italijana.
Mitropolit crnogorsko-primorski Joanikije je u izvještaju Svetom arhijerejskom sinodu SPC 1. februara 1944. godine napisao: „Komunizam je ovamo nanio velika zla narodu. Ljute rane na našem nacionalnom organizmu jednako krvare… Crkva je žestoko stradala. Sedamnaest braće naše sveštenika ubijeno je. Crkve, molitveni domovi, poharani, mnogi manastiri porušeni i popaljeni…“
Zasigurno, mitropolit Joanikije nije ni slutio da će zločini crnogorskih komunista tek uzvrhuniti – i to po okončanju rata. U ratu i odmah nakon njega ubijeno je 98 sveštenika Mitropolije crnogorsko-primorske. To je bilo 44 odsto od ukupnog broja pravoslavnog sveštenstva u Crnoj Gori. Jedan mali broj sveštenika ubili su Njemci i Italijani. Ostale – komunisti. Među njima, vidjeli smo, i samog mitropolita Joanikija.
Presvlačenje dresa
Nakon skoro pet decenija jednopartijske vladavine Komunističke partije, odnosno Saveza komunista Jugoslavije, u Crnoj Gori višestranačje je ponovo uvedeno 1990. godine. Prvi višestranački izbori nakon Drugog svjetskog rata održani su u decembru 1990. Pobijedio je Savez komunista Crne Gore, koji je juna naredne godine promijenio ime u Demokratska partija socijalista i pod tim nazivom ostao do danas.
Ovo presvlačenje dresa nije suštinski promijenilo ideološku prirodu crnogorskog društva. Ostala je ista scena, isti akteri, samo je promijenjena garderoba. Crnogorsko društvo nastavilo je i nakon preimenovanja komunizma u demokratiju da obitava u ideološkom vrjednosnom sistemu čije je uspostavljanje započelo zločinima „klasne borbe“, revolucije, tokom Drugog svjetskog rata i burno nastavljene po njegovom okončanju. Svako ideološko istupanje koje odstupa od njihovog i dan-danas im je „povampirenje poraženih snaga“: što četničkih, što velikosrpskih, uglavnom smiješanih.
Nije im trebalo puno vremena da nakon što su, na kvarno, brutalnom otimačinom, zajahali Jugoslavijom, sviknu da tuku koga su svezali i još mu stavili ljepljivu traku preko usta. Brutalnom su silom uspostavili svoju partijsku istinu: u nauci, školstvu, kulturi, medijima… i koga god bi svojim okom žbira zapazili da nije u toj istini bio im je neprijatelj kojeg je, po prirodi stvari, trebalo eliminisati. Tim duhom i danas žive.
Jeste danas i Crnoj Gori društvo umnogome drugačije uređeno nego onda, ali oni su u duhu isti. Komunizam je iste duhovne osnove i u prirodnom jedinstvu sa globalnim lijevim liberalizmom. Otresli su se prokaženog imena, ali su ostali u njegovom ideološkom vrjednosnom sistemu koji se bez problema uklopio u nove društvene tokove. U Crnoj Gori drže novac, tajnu policiju (poprilično i javnu), gospodari su kriminala. U tužilaštvu su, sudstvu, nauci, školstvu, medijima… Čak i ne kada se odveže svezani, nego samo ako odlijepi traku sa usta i zucne istinu koja nije njihova, evo ih kao stršljeni u čije gnijezdo je dirnuo ideološki neprijatelj. Kao ovo sada u vezi obilježavanja 80 godina od njihovog zločina nad crnogorskim narodom. Oni su uspostavili istinu i svako, pa i malo iskakanje iz nje je revizionizam koji mora biti spriječen.
„Lažeš kao London“
Sin poznatog istoričara, partizana, Tone Ferenca, Mitja, takođe istoričar, od 2000. godine istražuje masovne grobove koje su po Sloveniji posijali komunisti nakon Drugog svjetskog rata. On je bio član „Komisije za rešavanje pitanja prikrivenih grobnica“ u Sloveniji, koju je osnovala slovenačka Vlada. Ova komisija dokumentovala je skoro 600 masovnih grobnica i svoj izvještaj predala je Vladi 2009. godine. Među njima su i grobnice naroda iz Crne Gore. Ovaj narod nijesu pobili ni Slovenci ni Hrvati. Pobili su ih, brutalnim egzekucijama, crnogorski partizani.
Mitropolit Joanikije je pozvao na popisivanje i naučno istraživanje svih zločina u Jugoslaviji u Drugom svjetskom ratu i nakon njega. Međutim, vidjeli smo kako su u Crnoj Gori stršljeni izletjeli iz svojih demokratskih jazbina. Oni su odavno riješili ovo pitanje i njega se ne smije posumnjati.
Navikli su na istine kao one u Drugom svjetskom ratu koje je u Jugoslovenskom odsjeku Direkcije za specijalne operacije u Kairu, na osnovu izvještaja oficirâ za vezu koje su u Mihailovićev i Brozov štab slali Englezi i Amerikanci, obrađivao komunista Džejms Klugman. Tako je izvještaj engleskog oficira za vezu u Mihailovićevom štabu Bejlija o spektakularnom osvajanju Prijepolja u noći 11. septembra 1943. godine na Bi-Bi-Siju objavljen kao vijest da su „partizani oteli Prijepolje od Njemaca“. Izvještaj brigadira Armstronga, šefa britanske misije u Mihailovićevom štabu, o rušenju pet mostova na području Mokre gore, osvajanju Višegrada pod komandom majora Zaharija Ostojića u noći 4. oktobra 1943. godine i rušenju višegradskog željezničkog mosta pod koji je eksploziv postavio major Arči Džek iz britanske misije, na Bi-Bi-Siju je objavljen kao djelo Titovih partizana. Tako je bilo i sa izvještajem o Ostojićevom osvajanju Rogatice, a nešto kasnije i osvajanju Lazarevca i drugih naselja u Srbiji… Otuda se dugo u srpskom narodu zadržala izreka: „Lažeš kao London“. Međutim, Bi-Bi-Si je objavljivao ono što je dobijao iz Kaira.
Upravo za njih Evropska unija nema alternativu. A Evropska unija i njima kao svima drugima kao jedan od glavnih uslova za prijem postavlja otvaranje arhiva tajnih službi.
U Crnoj Gori se upravo vodi sudski postupak protiv bivšeg direktora Agencije za nacionalnu bezbjednost Dejana Peruničića. Više svjedoka-oštećenih tražilo je otvaranje arhiva tajnih službi. Vrhovni sud ne dopušta. Kad-tad, oni će biti dostupni javnosti. I biće interesantno vidjeti kako su to komunisti krajem rata i nakon njega oteli vlast u Jugoslaviji. U Crnoj Gori će posebno biti interesantno kako su Crnogorci koji se izjašnjavaju kao nacionalni Srbi sa oko 95 odsto prije rata na prvom poslijeratnom popisu stanovništva 16. marta 1948. godine spali na 1,78 i kako je broj nacionalnih Crnogoraca narastao od 0.00 odsto prije rata do 90.67 odsto nakon rata. Takođe, biće interesantno vidjeti kako su osnivane crnogorske nacionalne institucije, od Dukljanske akademije nauka i umjetnosti i Crnogorske pravoslavne crkve do Fakulteta za crnogorski jezik. Posebno će biti interesantno vidjeti kako je Crna Gora odvojena od Srbije referendumom 2006. godine.
Istine crnogorskih demokrata, nacista, liberala, kapitalista i ko bi pohvatao kojih sve ideoloških i društvenih manifestacija, a u suštini Brozovih komunista, biće i te kako vidljive kada budu otvoreni arhivi crnogorskih tajnih službi.
(Pečat)
