PIŠE: Igor Rems
Jutro je. Tanki nanosi jutarnje magle povlače se ka planini. I dalje sipi. Pakujem stvari. Odlazim još jednom u crkvu. Palim sveće i razgledam ovu čudesnu lepotu.
Čekam da se otvori knjižara-suvenirnica koja se nalazi u sklopu manastirskog kompleksa. Kupujem med. U svim manastirima koje sam posećivao kupovao sam vino ili med, često i jedno i drugo. Ovde vino nisu imali?
Prenosim stvari u auto, odlazim do prijemnog odeljenja i vraćam ključ.
Sve je tiho, nikoga još nema, nijednog monaha… Krećem.
U meni je dilema: da li preko Pernika da nastavim za Sofiju i uključim se na autoput ili da neko vreme vozim kroz gradove i gradiće, sela koja sam ucrtao na karti: Dupnica – Samokov – Borovec – Kostenec…
Razmišljam: ako kiša ne prestane, voziću pravo za Sofiju.
Izgleda da odrone od juče niko nije dirao? Ili su ovo novi?
Kako izlazim iz guste šume koja se nadvija nad putem, postaje sve svetlije. Ostavljam kišu iza sebe i odlučujem da ipak prođem kroz te gradiće, kako bih što više video. Put je loš; ima delova koji su iznova rađeni, ali svaki prilaz selu ili gradiću i put kroz njih su u jadnom stanju.
Vozim ka gradu Kostenec. Brdski predeo. Penjem se. Ovde počinje i kiša i magla! Sve me podseća na put od Prizrena do Brezovice, naročito od prevoja, s tim da je ovde put baš u lošem stanju.
Grane se nadvile; imam osećaj da dodiruju krov auta. Put je na nekim mestima toliko uzan da bi bilo teško mimoići se s autom iz suprotnog pravca, ali, srećom, gotovo da saobraćaja i nema.
Prolazim kroz sela Raduil, Marica, Dolna (Donja) Banija… Preovlađuju stare seoske kuće, rađene najčešće od opeke koja proviruje kroz već propale fasade. Boje na fasadama su izbledele, dobile sive nijanse; sve to izgleda zapušteno, sumorno…
Ulazim u Kostenec, u centar varoši. Nema signalizacije; ne znam gde da vozim – pravo, levo ili desno?
Po instinktu ulazim u jednu ulicu, ali odmah shvatam da sam pogrešio. Parkiram auto na jednom proširenju s namerom da uđem u jedan dućan. Iz njega izlazi jedna devojka koja pokušava da mi objasni kako da izađem na autoput. Izlazim na jedan kružni tok koji pokazuje pravac Plovdiv. Krećem tim putem.
Proviruje sunce; oblaci se povlače i celu ravnicu obasjava svetlost.
Prolazim Gabrovec, Mominu Klisuru, Belovo i ulazim u Pazardžik.
Kratka istorija Pazardžika
Šira teritorija grada Pazardžika naseljena je još od antičkih vremena. Krajem XIV veka ovu oblast osvojili su Turci. Godine 1485. osnovali su tatarsko naselje Tatar Pazardžik (pazar na turskom znači tržnica) na levoj obali reke Marice kao usputnu stanicu i tržnicu na važnom transportnom pravcu Carigrad – Sofija – Niš.
Ruska vojska, predvođena knezom Nikolajem Kamenskim, osvojila je Pazardžik nakon kratke opsade 1810. godine. Sredinom XIX veka Pazardžik se razvio u zanatski i sajamski grad (sa dva godišnja sajma) i porastao je na 25.000 stanovnika.
Tokom Bugarskog oslobodilačkog rata 1877–1878. grad su spalile osmanske snage u povlačenju. Grad su oslobodile snage ruskog generala Josifa Vladimiroviča Gurkova 2. januara 1878. godine. Nakon oslobođenja, grad se proširio na desnu obalu reke Marice.
Od 1885. Pazardžik je u sastavu bugarske države. Od tada se grad brzo razvijao – industrija, obrazovanje, infrastruktura.
Žerom-Adolf Blanki, prolazeći kroz Pazardžik, piše da je 1841. godine Pazardžik brojao više od 12.000 stanovnika.
Prema procenama iz 2007. godine, grad Pazardžik imao je 80.000 stanovnika. Većina stanovništva čine etnički Bugari, a ostatak malobrojni Romi i Turci. Poslednjih dvadesetak godina grad gubi stanovništvo zbog udaljenosti od glavnih tokova razvoja u zemlji, pa je po poslednjem popisu iz 2022. godine grad imao između 60 i 70 hiljada stanovnika.
Srpske i bugarske teritorije „ujedinio“ je još srpski car Dušan, stvorivši veliko tržište. Dubrovački trgovci su to najbolje koristili, stvarajući trgovačke punktove duž puteva, po istočnim i južnim krajevima carstva, o čemu postoje dokumenta. Ni pod Turcima se situacija nije mnogo promenila, samo je postalo teže za pojedinca – hrišćanina. To je bila jedinstvena turska carevina u kojoj su se narodi mešali, kako pišu strani putopisci.
Iz jedne molbe upućene iz Pazardžika srpskom Popečiteljstvu prosvete, 26. marta 1853. godine, vidi se da je u tom delu, korpusu bugarskog naroda, postojala velika potreba za beogradskim „Srbskim novinama“. Molbu je podneo učitelj Hadži Najden Jovanović, a odnosila se konkretno na Pazardžik, Pešter, Koprivšticu, Dupnicu i Sliven.
Kulturne i druge veze sa Srbijom gradili su najpre i najviše Srbi iz Bugarske. Oni su bili prirodno orijentisani prema svojoj matici, koja je državotvorno jačala. Pa i „Bugari“ koji su se pojedinačno ili u manjim grupama selili iz Bugarske na srpsku teritoriju bili su, u stvari, tamošnji Srbi. Nisu oni mogli imati drugih motiva, osim rodoljubivih, inače bi išli drugde. Zato treba, kada je reč o „Bugarima“, razlikovati pojedinačne – nacionalne veze (Srbi sa teritorija tradicionalne Bugarske) od društvenih – odnosa između država (organizovane misije pravih Bugara).
Interesantno je da nijedna bugarska demografska statistika ne pominje Srbe među Bugarima. Srpskog kralja Milutina Nemanjića, čije mošti počivaju usred Sofije u njegovoj crkvi-zadužbini, oni nazivaju „naš kral“!
-200x200-rez.jpg)
