HIC RHODUS, HIC SALTA: Svet Slovena – svedočanstvo Siprijana Robera o srpskom poreklu Ilira
PRIREDIO: Igor Rems
Još jednom da se podsetimo reči velikog francuskog slaviste Siprijana Robera.
U svojoj knjizi Svet Slovena, objavljenoj u Parizu 1852. godine, Siprijan Rober navodi:
„Srbi su početni narod – narod majka, a srpski jezik – jezik majka.“
Srbi Ilirije (da ne bude zabune, Siprijan Rober je, kao i mnogi drugi istraživači, Ilire smatrao Srbima, a nikako Albancima ili nekim drugim narodom). Nemački izvori navode da su Albanci na Helm (Balkan) dovedeni 1042/43. godine. Bugari su 679. godine, prilikom prelaska Dunava, porobili sva srpska plemena — njih sedam — koja su tada naseljavala Trakiju. Za Grke znamo da nisu Iliri, jer su Grci porobili Belaste (Pelazge) oko 1800. godine pre Hrista, kada su naselili današnje prostore.
Siprijan Rober piše:
„Kada neko nije Sloven, pre nego što otpočne da filološki ispituje sve jezike i svu slovensku literaturu, treba što je moguće bolje da upozna najstariji i najjednostavniji jezik — onaj koji pruža najbolji ključ za sve ostale. Isto tako, da bi se dobro ocenila slovenska rasa u celini, korisno je najpre proučiti ona njena plemena koja su najbolje sačuvala svoje prvobitne odlike u običajima, u svojim zakonima i u svojoj poeziji.
Taj jezik, taj narod i tu prvobitnu slovensku poeziju — verujem da sam našao u Iliriji. Pitaće me, nesumnjivo, kako sam došao do tog uverenja?
Pošavši od ideje da se na početku svake velike rase nalazi jedno pleme-majka, isto kao što i na početku svake jezičke familije postoji jezik-majka, tražio sam godinama to pleme i taj jezik na severu Evrope. No nigde nisam otkrio njihovo postojanje.
Našavši da su Poljaci i Česi Boemije čuvari najstarijih poznatih dokumenata slovenske istorije, najpre sam zaključio da su ta dva naroda najstarija i najizvornija u celoj slovenskoj grupi; međutim, obilazeći njihove oblasti, uverio sam se da sam bio u zabludi...
Posle uzaludnih istraživanja, odlučio sam da tražim taj tip kod Rusa; ali kod njih sam otkrio slovenska svojstva toliko izobličena azijatskim uticajem, koliko su u Poljskoj izmenjena zapadnim.
Očajan, prešao sam na Slovene koje nazivaju varvarima. Sve me je navelo da se uputim u tom pravcu. Poljak iz Varšave uputio me je krakovskim gorštacima kao najvernijim čuvarima nacionalnih odlika; Rusi iz Moskve slali su me Rusinima u Ukrajinu i Galiciju kao osnivačima njihovog carstva.
Stigavši u Ukrajinu, našao sam običaje, legende, tradicije i ceo rusinski život u tolikoj meri ispunjen južnjačkim uspomenama, da sam bio prisiljen da tražim vilu čuvarku slovenske kolevke dalje na jugu i istoku.
Najzad, prešavši Dunav, nije mi dugo trebalo da tu pronađem ukrajinskog kozaka, rusina iz Galicije, poljskog gorštaka sa Karpata i boemskog planinca iz Sudeta — jednom rečju, sva prvobitna slovenska plemena, divno izražena kroz balkanskog Ilira.
Sve što kod drugih slovenskih naroda živi još samo kao legenda ili nejasan mit, postoji još uvek kao živi zakon u toj nepromenljivoj i poetskoj Iliriji.
Nisam li, na osnovu toga, mogao da zaključim da sam najzad dodirnuo živu stenu, tlo prvobitnog postanja, i da su Srbi Ilirije uistinu najstariji među Slovenima?“
Cyprien Robert – francuski slavista, 1846. godina.
